पार्बती कार्की-
रामेछाप । जिल्लामा पछिल्लो समय परम्परागत रुपमा लगाउँदै आएको खरको छाना भएको घर लोप हुँदै गएको छ ।
जलवायुको प्रत्यक्ष असरका कारण वर्षातको समयमा समेत पानी पर्न छाडेपछि खर उत्पादनमा कमि आएसँगै अहिलेको पुुस्ताले परपम्परागत लगाउँदै आएको घरको छाना भएको घरमा खर हटाएर आधुनिक तरीकाका जस्ता, टायल लगाएर घर छाउन थालेपछि खरका छाना भएका घर लोप हुँदै गएको हो ।
रामेछापमा केही वर्षअघिसम्म गाउँमा बाक्लै रुपमा देखिने खरका छाना भएका घरहरु अहिले फाट्फुट्टरुपमा मात्र देख्न पाइन्छ । २०७२ सालको भुकम्प अघि गाउँतिर बाक्लै खरको छाना भएको घर भेटिन्थे । तर बिनासकारी भुकम्पले पुराना घरहरु पूर्णरुपमा ध्वस्त पारेपछि नयाँ निमार्ण भएका घरहरुमा जस्ता, टायल र कतिपयले पक्की भवन निमार्ण गरेसँगै खरको छाना हराउँदै गएको हो ।
जलवायुको प्रत्यक्ष असर परेसँगै बर्षातको समयमा समेत प्रयाप्त मात्रामा वर्षात नभएपछि गाउँमा अहिले बिगतको जस्तो खर पलाउन छाडेको छ । घरमा पालेका बस्तुलाई घाँस खुवाउन त समस्या छ । काहीँ काहीँ घर भेटेता पनि अत्यन्तै महङ्गो पर्छ । त्यसैले खर भन्दा जस्ता र टायल नै सस्तो पर्ने भएकाले नागरिकहरुको रोजाइमा खर पर्न छाडेको रामेछाप नगरपालिका वडा नं–७ सुकाजोरका देबकुमारी श्रेष्ठले जानकारी दिइन् ।
उनले भनिन्– खरको छानो हुँदा हिउँदको सयमा आउने हाबाहुण्डरीको सधै डर हुने गर्दछ । अर्कोतिर खरको छाना भएको घर आँगोको सधै डर र त्रास हुने गर्दछ । खरको छानोमा सानो आँगाको फिलिङ्गो परो भने त घरै सकिन्छ । त्यसैले पनि अहिले सबै जनाको रोजाइमा खरको छानो भन्दा जस्ता, टायल र ढुङ्गा तर्फ लागेको श्रेष्ठले बताइन ।
समयमा पानी नपर्दा सामुदायिक वनमा उम्रने वोटविरुवा, खर, बाबियो र सालिम्मो लगाएतका घाँसहरु क्रमसः हराउँदै गएका छन् । सामुदायिक वन कटान र जताततै सडक निमार्णका कारण वन विनास भएसँगै वनमा उम्रने घाँसहरु उम्रन छाडेको छ भने अर्कातिर व्यक्तिको खरपाखामा समेत पानी नभएकै कारण घाँसहरु मासिदै गए ।
नागरिकहरुले घरमा पाल्दै आएको चौपायालाई समेत घाँस पुर्याउन धौधौ पर्न थालेपछि परम्परादेखी छाउँदै आएको घरको छानो बाध्य भएर परिमार्जन गर्न शुरु गरिएको रामेछाप नगरपालिका वडा नं–७ सुकाजोरका शुभबहादुर कार्कीले जानकारी दिए । उनले भने– परम्परागत रुपमा निमार्ण गरिएका ढुङ्गामाटाका घर र त्यसमा पनि खरको छानो हुँदा गर्मिको समयमा घर कहिल्यै नतात्ने र जाडोको समयमा सधै चिसो हुने गर्दथ्यो ।
खरको छाना भएको घरको माथिल्लो तलामा किसानले उत्पादन गरेका खाद्यान्न राख्दा कुनै रोग किरा लाग्दैन्थ्यो । खरको छाना भएको घर धेरै गुणले उपयुक्त भएता पनि खर पाउनै छाडेकाले वाध्य भएर नागरिकहरुले घरको छाना जस्ता, टायल तर्फ लाग्दा खरको छाना भएको घर लोप हुँदै गएको हो ।
