रामेछाप । रामेछापमा कोशी किनारमा बसोबास गर्दै आएका माझी समुदायको पेशा लोप हुन थालेको छ, पेशा लोप हुन थालेपछि माझी समुदाय अन्य पेशामा पलायन हुने क्रम बढ्दो छ ।
रामेछापको कोशी निनारमा परम्परादेखी नै बसोबास गर्दै आएका माझी समुदायको पुख्र्यौली पेशा लोप हुन थालेको हो । आफ्नो पुख्र्यौली पेशा लोप हुन थालेपछि माझी समुदाय अन्य पेशा तर्फ लागि परेका छन् । पुस्तौ देखी कोशी किनारमा बसोवास गर्दै आएका माझी समुदायको पुख्यौली पेशा कोशीमा डुङ्गा तार्ने, माछा मार्ने र घरमा पारेको जाँड चौतारोमा लगेर बिक्री गर्ने पेशा अहिले लोप हुन लागेपछि माझीहरु वैकल्पीक पेशा तर्फ उन्मुख भएका हुन् ।
परम्परादेखी गर्दै आएको पेशा लोप हुनुको मुख्य कारण सडक निमार्ण भएसँगै कोशी र खोलामा मोटरेवल पुल ठाउँठाउँमा झोलुङ्गे पुल निमार्ण भएपछि माझी समुदायको डुुङ्गा तार्ने पेशा लोप हुन पुगेको हो । त्यसैगरी कोशीमा माछा मार्दै आएका माझीहरु पछिल्लो समयमा करेन्ट लगाएर अन्य मानिसहरुले माछा मार्न थालेपछि कोशीमा माछा पाउनै छाडेपछि उनीहरु माछा मार्ने पेशावाट पनि एकैसाथ विस्तापित हुन पुगेको मन्थली नगरपालिका वडा नं–१ की मञ्जु माझीले जानकारी दिइन ।
उनले भनिन– पुर्खा देखी गर्दै आएको पेशा अब एकादेशको कथा जस्तो बन्ने भयो । माझी समुदायको मुख्य पेशा भनेको कोशीमा माछा मार्ने, डुङा तार्ने थियो । अहिले कोशीमा नत माछा पाइन्छ । कोशीको ठाउँठाउँमा पुल वनेका छन् । त्यसैले पहिला गर्दै आएको पेशा अब नहुने भएपछि सवैजनाले नयाँ पेशाको खोजी गरेर काम शुरु गर्न लागेको माझीले बताइन ।
पछिल्लो समय जलवायु परिर्वतन सँगै एकातिर हिमालमा हिउँ पर्न छाड्नु, अर्कोतर्फ बर्षात कम हुँदा कोशीमा पानीको सतह कम हुन थालेपछि कोशीमा माछा कम हुँदै गएको माझी समुदायहरु बताउँछन् । त्यसैगरी कोशी किनारमा जताजतै इनार खन्नु, कोशीमा ठूलाठूला डोजर लगाएर वालुवा निकाल्ने, कोशीको धार परिवर्तन गर्ने गर्दा पानी धमिलो भएका कारण कोशीमा माछा कम हुँदै गएको र जालमा समेत माछा पर्न छाडेपछि पनि माझी समुदाय अन्यत्र पेशा तर्फ लागेको स्थानिय शुक्रे माझी बताउँछन् ।
माझी समुदाय रामेछापको तामाकोशी, सुनकोशी, लिखु नदीको किनारमा सदियौ देखी वसोवास गर्दै आएका छन् । पहिला सडक निमार्ण नहुँदा मानिसहरु गोरेटो वाटो पैदल हिड्ने गर्दथे । पैदल हिड्ने मानिसले पार्टी चौतारामा विक्री गर्नको लागि राखिएको जाँड किनेर खाने गर्दथे ।
तर अहिले सडक निमार्ण भएसँगै गोरेटो वाटो हिड्ने मान्छे यातायातका साधनमा हिड्न थालेपछि माझी समुदायले वनाएको जाँड समेत विक्री हुन छाडेपछि उक्त पेशा समेत लोप भएको हो । अहिले माझी समुदायका युवा पुस्ता आफ्नो परम्परा पेशा छाडेर गाई पालन, तरकारी खेती, होटल तथा पसल सञ्चालन र केही वैदेशिक रोजगारीमा त कोही नेपाली सेना, प्रहरी र सरकारी कार्यालयमा काम गर्न थालेको नेपाल माझी उत्थान संघ रामेछापका अध्यक्ष इन्द्रवहादुर माझीले जानकारी दिए ।
उनले भने– अब परम्परा देखी गर्दै आएको पेशा जोगाउन गाह्रो भयो । माझीको पेशा जोगाउन सरकारले कोशीमा करेन्ट लगाएर माछा मार्ने व्यक्तिहरुलाई हदैसम्मको कानुनी कारवाही गरेर रोक लगाउन सके माझी समुदाय उक्त पेशा तर्फ लाग्थे । अहिले करेन्ट लगाएर माछा सवै मारिदिएपछि कोशीमा हुने विभिन्न प्रजातीको जीवजन्तुसमेत नष्ट भएका छन् । माझीले कोशीमा पुल नहुँदा डुङा तारेर भएपनि आफ्नो जिविका चलाउँदै आएका थिए । तर अहिले ठाउँठाउँमा पुल वनाएपनि माझीले माछा नै मारेर जिविका चलाउन अझै सक्ने भएकाले यसतर्फ सरकारको ध्यान गए हुन्थ्यो इन्द्र बताउँछन् ।